بسمه تعالی
ماماها نجات بخش جان مادران و نوزادان بوده و با ایثار، از جان گذشتگی و تلاش شبانه روزی خویش به انسانها حیاتی دوباره بخشیده و با کمک به تامین، حفظ و ارتقای سلامت مادران و کودکان نقش کلیدی در تامین سلامت خانوادهها و جامعه ایفا مینمایند.
توانمندی ماماها بر کسی پوشیده نیست طوری که وزیر بهداشت نیز فرمودند "ماماها هرجا مسئولیتی داشته‌اند به نحو احسن از عهده آن مسئولیت برآمده‌اند. اغلب بهترین دانش‌آموزان دبیرستانی رشته مامایی را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌كنند كه باید از این فرصت طلایی برای تربیت مامای خوب بهره‌برداری كرد."
حیطه وظایف ماماها وسیع بوده و نقش کلیدی در زمینه‌های مختلف از جمله بهداشت باروری، مراقبت‌های دوران بلوغ، مشاوره قبل از ازدواج، مراقبت‌های قبل و پس از بارداری، زایمان، تنظیم خانواده، تشخیص و درمان بیماری های شایع دستگاه تناسلی و مشكلات دوران پیری ایفا میکنند. بدیهی است ارتقای کیفیت و ارایه خدمات به زنان و کودک میسر نخواهد بود مگر با تقویت و حمایت از ماماها و لحاظ نمودن خواسته‌های به حق آنان و تلاش در جهت رفع معضلاتشان.
همانگونه که بحق در شعار روز جهانی ماما آمده، امروز دنیا بیش از هر زمان دیگر به ماما نیاز دارد. ماماها ارائهدهندگان کلیدی مراقبت بهداشتی در رسیدن به هدف پنجم توسعه هزاره "ارتقای سلامت مادران" بوده و نقش بسیار اساسی در نائل شدن به اهداف چهارم و ششم توسعه هزاره "ارتقای سلامت کودکان" و "مبارزه باHIV/AIDS و سایر بیماریها" دارند. مطابق برآورد سازمان جهانی بهداشت جهت نائل شدن به این اهداف لازم است علاوه بر ماماهای موجود در دنیا 350000 مامای دیگر مورد نیاز میباشد.
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش سزارین در کشور (حدود 45%، سه برابر میزان توصیه شده توسط WHO) و مشکلات مربوط به آن، کمرنگ شدن نقش ماما در مدیریت زایمان طبیعی و عدم استفاده از تکنیک‌های روز در این خصوص است. اگر ماما در جایگاه اصلی خود قرار گرفته باشد آمار سزارین پائین خواهد آمد. خوشبختانه مسئولین محترم وزارت بهداشت به این مسئله توجه نموده اند. طوری که در نامه شماره 1092/400د مورخ 90/2/28 معاونین محترم درمانی و بهداشتی وزارت، مسئولیت بلوک زایمانی در تمام بیمارستانها به ماماها واگذار شده و ذکر شده است که "تعداد نیروی انسانی مامایی مورد نیاز برای بلوک زایمانی (اتاق معاینه، لیبر، زایمان و دو ساعت پس از زایمان) به ازای هر هزار زایمان در سال 10 نفر ماما میباشد و حداقل مامای مورد نیاز در بیمارستان 12 نفر میباشد."
بر طبق استاندارد‌های جهانی به ازای هر 1000 تولد زنده باید 30 الی 50 ماما در سیستم خدمات بهداشتی درمانی کشور وجود داشته باشد؛ در حالی که در کشور ما این میزان 12 نفر است. همچنین طبق آخرین گزارش کشوری به ازای هر 100000 هزار جمعیت تنها 7 نفر ماما وجود دارد در حالیکه این رقم در کشوری مثل سوئد 70 در 100000 یعنی ده برابر میزان آن در کشورمان میباشد. این در حالی است که طبق آمار 50 هزار و 340 مامای تربیت شده در كشور داریم که تنها 20 هزار نفر از این افراد شاغل در بخش مامایی هستند. بقیه یعنی بیش از 30 هزار نفر یا بیکار بوده یا در مشاغلی غیر از تخصص اصلی خود مشغول اند.
در کشور‌های پیشرفتهای که از نظر سیستم و ارایه خدمات درمانی در وضعیت مطلوبی قرار دارند و آمار مرگ و میر پایین و شاخص سلامت مادر و کودک در سطح بالایی قرار دارد، از ماما به عنوان اولین خط درمانی استفاده می‌شود و ارتقای سطح علمی آنان در اولویت قرار داشته و از امنیت شغلی برخوردارند و هدف بزرگ رسیدن به استاندارد‌های سلامت را با کمترین هزینه دنبال میکنند. در کشور ما که بسیاری از مردم از نظر اقتصادی وضعیت چندان مطلوبی ندارند آیا منطقی‌تر نخواهد بود که ارایه خدمات پایه به زنان از ماماها شروع شود؟ و با حل مشكل جذب نیروهای مامایی در سیستم بهداشتی و درمانی با بکارگیری این نیروی عظیم و توانمند هدف بزرگ رسیدن به استاندارد‌های سلامت را با کمترین هزینه دنبال نمود؟
مطابق فرمایشات دكتر هولكی‌او نماینده صندوق جمعیت ملل متحد در ایران، تنظیم خانواده، جلوگیری از انتقال ویروس ایدز به نوزاد و مراقبت‌های ویژه از مادر و نوزاد تنها ماماها قابل تحقق است. ماماها قادرند تا 90 درصد از مرگ و میر ناشی از زایمان جلوگیری كنند.
به امید روزی که سیستم بهداشتی با بهره گیری صحیح از نیروی عظیم، توانمند و ارزان ماماها به هدف دسترسی همگانی به خدمات بهداشت باروری با کیفیت بالا نائل آمده، همه بارداریها برنامه ریزی شده بوده و همه بارداریها و زایمانها سالم و بی خطر شوند. انشاء ا...
دکتر سکینه محمدعلیزاده