دانشجوی محترم اين صفحه صرفاً جهت اطلاع بوده و ارسال آن در فرم تکميل شده الزامي نمي باشد.
راهنماي تكميل پرسشنامه
1. در مقدمه مي بايست ماهيت و وسعت مسأله، توصيف سابقه مرتبط با موضوع تحقيق، دليل انجام اين تحقيق، اهميت موضوع و آنچه محقق تصور مي كند با انجام مطالعه در حل مسأله كمك مي كند، مطرح شود.در مجموع بايستي محقق بيان كند كه چه كاري را چرا ،چگونه،كي و كجا انجام خواهد داد.
2. در بررسي متون (Literature review) ضمن كنكاش در ارزشها و كاستي هاي مطالعات قبلي انجام شده مرتبط با موضوع و بحث مختصري دربارة آنها مي بايست منبع مورد استفاده براي هر موضوع ذكر و به فهرست منابع و مآخذ ارجاع داده شود.و بطور خلاصه دانش موجود، كاستي ها يا اختلاف نظرهاي موجود را مطرح و سپس اهميت انجام مطالعه حاضر را بيان نمايد.
3. خلاصه روش اجراي طرح بايد حاوي نكات كليدي روش كار باشد، به نحوي كه مراحل مختلف را از ابتدا تا انتهاي طرح به وضوح ترسيم نمايد. ضمناً بايد توضيح داده شود كه چه داده‌هايي براي يافتن پاسخ به سؤالات تحقيق لازم است و چگونه مي‌خواهيم آنها را جمع‌آوري و اندازه‌گيري كنيم. در صورتي كه براي جمع‌آوري اطلاعات از پرسشنامه‌اي استفاده مي‌كنيد، لطفاً آن را پيوست نمائيد و جدول متغيرها بطور دقيق تكميل گردد.
4. منظور از فعاليت در جدول پرسنلي نوع وظيفه‌اي است كه بر اساس تقسيم كار هر يك از اعضاي شركت كننده در تهيه، تدوين و اجراي طرح به عهده دارند (مانند مديريت و نگارش طرح، نمونه گيري، انجام آزمايشات تخصصي، تجزيه و تحليل داده‌ها …) از نگارش وظايف تكراري و مبهم حتي المقدور خودداري شود.
5. حق الزحمه مربوط به هزينه پرسنلي و حق‌التحقيق پژوهشگران بر اساس سياستگزاري معاونت پژوهشي در هر سال منظور گردد و در سايت دانشگاه نيز موجود است.
6. رعايت مباني اصول اخلاق در تمام مراحل پژوهش توسط محقق الزامي بوده و در صورتيكه ملاحظات اخلاقي براي اجراي طرح وجود دارد لازم است مجري توضيح كاملي درباره اين نكات ارائه نموده و نمونه اي از رضايت نامه آگاهانه مورد استفاده براي طرح را ضميمه نمايد.
منظور از ملاحظات اخلاقي مجموعة اقداماتي است كه محقق به منظور جلوگيري از امكان آسيب و تعرض به حقوق ديگران (جامعه انساني يا غير انساني) انجام مي‌دهد. لازم به ذكر است كه مسائل اخلاقي طرح به دليل اهميت در شوراي پژوهشي مورد توجه قرار ميگيرد و كليه طرحها با نمونه انساني الزاماً به كميته منطقه اي اخلاق ارجاع مي گردد و كميته منطقه اي اخلاق بر رعايت اخلاق پژوهشي در تمام مراحل طرح نظارت مي كند.
7. در صورتيكه محدوديت هايي براي اجراي طرح تصور مي شود لازم است طرح دهنده به اين محدوديت ها اشاره نموده و توضيح كاملي براي مقابله با اين محدوديت ها ارائه نمايد.
8. منابع و مآخذ مورد نظر با استفاده از يك شيوه استاندارد (مثلاً Vancouver) نگاشته شود.
نكات قابل توجه:
1. با توجه به تعيين اولويت هاي پژوهشي و تصويب آنها در چهارصد و هفتاد و چهارصد و هفتاد و سومين جلسه شوراي پژوهشي دانشگاه مقرر شده است مجري زمان ارسال طرح به گروه مشخص نمايد كه طرح در راستاي كدام اولويت مي باشد.
2. در مواردي كه اجراي طرح مستلزم همكاري افراد يا سازمان‌هاي ديگري باشد، طرح دهنده بايستي امضاي افراد و موافقتنامه كتبي سازمان مربوطه را پيوست اين پرسشنامه نمايد.
3. طرح ارائه شده پس از اعلام موافقت نهايي توسط شوراي پژوهشي دانشگاه و عقد قرارداد بين معاونت پژوهشي و مجري طرح قابل اجرا خواهد بود.
4. چنانچه مجري طرح نياز به تغيير مندرجات طرح (بودجه ـ زمان ـ همكاران و …) داشته باشد، تغييرات پس از درخواست كتبي مجري و تأييد شوراي پژوهشي دانشگاه قابل اجرا خواهد بود.
5. چنانچه انجام طرح پژوهشي در مرحله اي از پيشرفت آن اعم از اينكه به نتيجه نهائي رسيده يا نرسيده باشد، منجر به كشف يا اختراع و يا تحصيل حقوق شود مجري طرح طرف قرارداد موظف است مراتب را كتباً به اين معاونت اطلاع دهد. حقوق فوق الذكر كه در اثر اجراي طرح تحقيقاتي ايجاد گرديده است طبق قرارداد متعلق به معاونت پژوهشي، يا پژوهشگر يا هر دو خواهد بود.
6. در صورت انتشار يا ارائه نتايج حاصله در داخل يا خارج از كشور، لازم است كه حمايت مالي و همكاري دانشگاه در مقاله يا نتايج مذكور كتبا ذكر شود.
7. چنانچه مجري در هر مرحله از اجراي طرح از ادامه آن منصرف گردد مي بايست مراتب را كتباً با ذكر دلايل مربوطه به معاونت پژوهشي دانشگاه اعلام تا پس از طرح در شوراي پژوهشي دانشگاه بر اساس قرارداد اقدام گردد.
8. بر اساس مصوبه شوراي پژوهشي دانشگاه پس از تصويب طرح و عقد قرارداد 40% كل مبلغ قرارداد پرداخت و 60% مابقي متناسب با پيشرفت كار و ارائه مقاله در مجلات معتبر پرداخت خواهد شد.
فهرست مجلات معتبر داخلي (رتبه علمي – پژوهشي) از سايت www.hbi.ir قابل دسترسي مي باشد.
9. نمونه اي از آخرين پرسشنامه طرح تحقيقاتي، چك ليست هاي داوري، کدهاي اخلاقي، حق التحقيق، قرارداد انجام طرح، قرارداد داوري، اولويت هاي پژوهشي در سايت معاونت پژوهشي (حوزه مديريت امور پژوهشي) به نشاني www.researchvice.ac.ir قابل دسترسي است.
10. معاونت پژوهشي مخير مي باشد كه در هر مرحله اي از اجراي طرح مصوب اطلاعات خام مربوطه را در صورت لزوم از مجري درخواست نمايد و در صورت لزوم ناظري جهت بررسي حسن اجراي طرح تعيين نمايد.
ضميمه: كدهاي اخلاق در پژوهش هاي علوم پزشكي
1. كسب رضايت آگاهانه در هر بررسي انساني الزامي مي باشد.و در مورد تحقيقات مداخله اي اين رضايت بايد به شكل كتبي باشد.
2. هيچ توجيهي براي به مخاطره انداختن بي مورد يك انسان و يا محدود كردن اختيارات او وجود ندارد.
3. رضايت فرد بايد آگاهانه و داوطلبانه باشد. حداقل بودن ميزان خطر قابل پيش بيني متوجه شركت كنندگان بايد مورد تائيد قرار بگيرد. رفتارهايي مانند تهديد، وسوسه و يا اجبار موجب ابطال رضايت شركت كنندگان مي شود. محقق مسئول و پاسخگوي تبعات ناشي از عدم رعايت شرايط فوق مي باشد.
4. در تحقيقاتي كه محقق مقام بالاتري نسبت به فرد مورد تحقيق داشته باشد، دلايل چنين انتسابات يا انتخاباتي بايد توسط كميته اخلاق مسئول تحقيق تاييد شود، در اين موارد شخص ثالث و معتمدي بايد رضايت را دريافت كند.
5. در تمام تحقيقات پزشكي اعم از درماني و غير درماني محقق موظف است فرد مورد تحقيق را از طول مدت پژوهش، روش بكار گرفته شده، فوايد و زيانهاي بالقوه طرح به نحو مناسبي آگاه سازد. محقق همچنين مي بايست پاسخ قانع كننده اي به تمامي سوالات افراد مورد تحقيق بدهد. اين موارد بايد در رضايت نامه فرد مورد تحقيق منعكس شود.
6. قبل از اينكه هر تحقيق پزشكي شروع شود فعاليتهاي مقدماتي جهت به حداقل رساندن زيان محتمل توسط افراد مورد تحقيق وتضمين سلا مت آنها بايد انجام شود. هر شركت كننده بايد تحت پوشش بيمه شخصي قرار بگيرد. تمامي محققان نيز بايد از لحاظ جبران خسارت تحت پوشش بيمه قرار بگيرند.
7. نحوه گزارش نتايج پژوهش بايد ضامن حقوق مادي وغير مادي تمامي افراد و مربوط به تحقيق باشد از جمله خود محقق يا محققان، افراد مورد بررسي و مؤسسه تحقيق كننده.
8. شركت كننده بايد بداند كه مي تواند هر لحظه كه بخواهد از بررسي كنار بكشد و بايد درباره خطرات و زيانهاي بالقوه ناشي از ترك (زودرس) بررسي آگاه و پشتيباني شود.
9. در مواردي كه آگاه كردن فرد مورد تحقيق درباره جنبه اي از تحقيق باعث كاهش اعتبار تحقيق باشد. نياز به اطلاع رساني و يا افشا ناكامل از طرف محقق بايد توسط كميته مسئول تاييد شود. نمونه مورد بررسي نيز بايد آگاه شود كه كل خصوصيات تحقيق فقط هنگام تكميل آن به اطلاعش خواهد رسيد.
10. اين محقق است كه مسئول مستقيم و موظف به اطلاع رساني است: اطلاع رساني از طريق اشخاص ثالث محقق را از اين مسئوليت مبرا نمي كند.
11. ورود شخصي كه از خصوصيات تحقيق بي اطلاع است به تحقيق ممنوع مي باشد مگر در شرايط خاص.
12. در كار آزمايي هايي كه نياز به گروه مورد و شاهد دارد شركت كنندگان بايد آگاه باشند كه امكان دارد در حين بررسي به دنبال تقسيم تصادفي به يكي از دو گروه فوق وارد شوند.
13. تحقيق بر روي انسان فقط در صورتي توجيه پذير است كه مزاياي آن بيشتراز خطرات بالقوه تحقيق باشد. داوري اين امر بر عهده كميته اخلاق در تحقيقات پزشكي مي باشد كه با كمك نظارت متخصصين مربوطه به نتيجه در اين بابت مي رسد.
14. در تحقيقات غير درماني سطح آسيبي كه فرد مورد مطالعه در معرض آن قرار ميگيرد نبايد بيشتر از آن مقدار باشد كه به طور عادي در زندگي روزمره خود با آن مواجه مي شود.
15. قراردادن فرد مورد بررسي در معرض خطر يا زيان و به خاطر سرعت، سهولت كار، راحتي محقق، هزينه پائين تر و يا صرفاً عملي بودن آن به هيچ وجه توجيه پذير نمي باشد.
16. هنگامي كه پژوهشي نمونه مورد بررسي خودرا در معرض خطرات بالقوه قرار بدهد و افراد حاضر در اين نمونه از طبقات اقتصادي - اجتماعي پايين و يا كم سوادتر جامعه هستند، كميته ذيربط بايد اطمينان حاصل كند كه اين افراد از تبعات كار خود كاملا آگاه مي باشند.
17. محقق مسئول حفظ اسرار شركت كنندگان و اتخاذ تدابير مناسب براي جلوگيري از انتشار آن مي باشد. اگر مانعي در راه انجام اين كار موجود است، شركت كننده بايد توسط محقق از اين امر مطلع شود.
18. در تحقيقاتي كه فرد مورد بررسي از ماهيت دارويي كه براي وي تجويز شده بي اطلاع است، محقق بايد تدابير لازم جهت كمك رساني به فرد مورد بررسي در صورت لزوم و در شرايط اضطراري را تدارك ببيند.
19. هر نوع آسيب ناشي از شركت در تحقيق بايد طبق قوانين مصوب جبران خسارت شود.
20. روش تحقيق نبايد با عرف جامعه در تناقض باشد.
21- در مواردي كه هيچ روشي نسبت به ديگري از لحاظ فني مزيت ندارد، اين كميته اخلاق در تحقيقات پزشكي است كه روش مورد استفاده و نحوه انتخاب شركت كنندگان را بخصوص در مواردي شامل زندانيان، اطفال، معلولين ذهني و بيماران روان پريش مقرر خواهد كرد.
22. شركت زندانيان در تحقيقات بلامانع است مشروط بر اينكه نتايج تحقيق نيز اختصاصاً شامل زندانيان باشد. كسب رضايت كتبي در اين مورد لازم است.
23. محقق نمي تواند از زندانيان بعنوان "موارد ترجيحي" جهت بررسي خود استفاده كند، يعنی صرفاً به خاطر اينكه اين افراد هميشه براي اين موضوع در دسترس می باشند.
24. شركت افرادي كه اختلالات ادراكي داشته و يا از لحاظ قانون شخصاً نمي توانند قراردادي بشوند مربوط به قيم ايشان مي باشد كه مي تواند از جانب اين افراد رضايت بدهد. افرادي كه در حين تحقيق دچار اختلالات ادراكي و يا حالات روانپزشكي بشوند نيز شامل اين اصل می باشند. در مورد آخر رضايت قبلي باطل مي شود. در مقابل، هنگامي كه طفلي به سن مسئوليت كامل قانوني مي رسد خود او بايد شخصاً رضايت كتبي جهت شركت در پژوهش را بدهد.
25. انجام تحقيقات غير درماني بر روي جنين ممنوع مي باشد، مگر آنكه چنين تحقيقاتي برای خود جنين و يا مادرش نتايج مثبت و مفيدي داشته باشد. رضايت كتبي بايد هم توسط مادر و هم توسط قيم جنين در اين چنين مواردي ارائه شود.
26. در صورت لزوم، هيچ ممنوعيتي براي انجام تحقيقات بر روي جنين ساقط شده وجود ندارد مشروط بر اينكه قوانين اجرايي ذيربط رعايت شود.
|
محل علامت
|
نوع مطالعه |
دستور العمل تكميل نوع مطالعه
(مواردي كه الزاماً بايستي در روش اجراي طرح توضيح داده شود) |
|
مطالعات مشاهده اي
(Observational) |
توصيفي (Descriptive)
|
جمعيت مورد مطالعه – مكان و زمان مطالعه – حجم نمونه –روش نمونه گيري – ابزار جمع آوري داده ها – روش اجرا- واحد مطالعه – |
| مطالعه مورد – شاهد (Case/control) |
مكان و زمان مطالعه – تعريف عوامل / عامل خطر (Risk) يا مواجهه (Exposure) – تعريف بيماري يا پيامد (Outcome) – تعريف گروه بيماران و چگونگي انتخاب آنان – تعريف گروه شاهد و چگونگي انتخاب آنان – حجم نمونه (مورد و شاهد) – نمونه گيري و ابزار جمع آوري داده ها و روش اجرا (به تفكيك مورد و شاهد) – متغيرهاي مخدوش كننده – طريقه جور كردن (matching )گروههاي مورد و شاهد |
| مطالعه هم گروهي (Cohort) |
مكان و زمان مطالعه –آينده نگر (Prospective) يا گذشته نگر (Retrospective) – تعريف جمعيت مورد مطالعه – تعريف مواجهه - متغيرهاي مخدوش كننده-تعريف پيامد (Outcome)- حجم نمونه – روش نمونه گيري – ابزار جمع آوري داده ها – روش اجرا |
| |
مطالعات مداخله اي (Interventional) |
كارآزمايي باليني
Clinical Trial)) |
مكان و زمان مطالعه – واحد مطالعه – تعريف مداخله و ميزان (مدت يا مقدار) دقيق آن – وجود گروه كنترل – نحوه تقسيم در گروه ها (Randomization) – نحوه كور كردن مطالعه – تعريف پيامد (Outcome) – متغيرهاي مستقل - متغيرهاي مخدوش كننده- حجم نمونه –روش نمونه گيري – ابزار جمع آوري داده ها – روش اجرا |
قبل و بعد
(Before & After) |
| |
مطالعات پايه(Experimental) |
تعريف دقيق سير اجرا – تعريف دقيق بررسي نتايج |
| |
مطالعات كيفي (Qualitative) |
مكان و زمان مطالعه – نوع مطالعه كيفي – در مطالعه بحث گروهي متمركز (تعريف گروهها و تعداد آنها) – ابزار جمع آوري داده ها – روش اجرا |
| |
تحقيق در سيستم سلامت (HSR)
|
مشكل چيست؟ اطلاعات لازم براي بررسي مشكل كدامند؟ |
| |
متاآناليز (meta analysis ) يا (Systematic Review)
|
منابع مورد استفاده – معيارهاي حذف و شمول مقالات و اطلاعات اوليه – نحوه نقد و ارزيابي ،استخراج و همگوني (homogeneity) |