دانشکده پرستاری ومامایی دانشگاه علوم پزشکی تبریز

كوروش نادری :

تعریف فشارخون و لزوم دقت در اندازه گیری آن

امروزه افزایش فشارخون یكی از مهمترین مشكلات سلامت عمومی و رو به گسترش در سطح دنیا به‌ویژه در كشورهای در حال توسعه به علت شیوع زیاد آن و ارتباط با بیماری قلبی عروقی است.

 تخمین زده شد در سال 2000 در دنیا پرفشاری خون سبب 7.1 میلیون مرگ یعنی حدود 13 درصد كل مرگ‌ها شده است. این مرگ بیش از 4.4 درصد از كل بار بیماری در دنیا بودند. 

در جهان تا سال 2005 یك میلیارد نفر به پرفشاری خون مبتلا می‌شوند و 4 میلیون نفر در سال در نتیجه مستقیم پرفشاری خون فوت كرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025 شیوع پرفشاری خون 60 درصد افزایش یابد و به 1.56 میلیارد نفر برسد. این داده‌ها ضرورت اولویت‌گذاری برای غربالگری، تشخیص زودرس و مدیریت پرفشاری خون از طریق برنامه‌های مبتنی بر جامعه را نشان می‌دهند.

در بررسی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در كشور در سال 90 حدود 17.5 درصد افراد 15 تا 64 سال پرفشاری خون دارند. پرفشاری خون با وجود آنكه به آسانی تشخیص داده می‌شود اغلب بی‌علامت و بسیار شایع است و در صورتی كه كنترل نشود به عوارض مرگباری منجر می‌شود از آن جا كه پرفشاری خون بدون علامت است بهترین راه شناسایی آن اندازه‌گیری فشارخون است. در اندازه‌گیری فشارخون باید شرایطی مربوط به فرد گیرنده‌ فشارخون، فرد معاینه‌شونده، محیط و تجهیزات رعایت شود تا دقت و صحت اندازه‌گیری و میزان فشارخون مورد تایید باشد.

در اجرای غربالگری پرفشاری خون، تناسب وزن ایرانیان بالای 30 سال هدف شناسایی و درمان بیماران مبتلا به پرفشاری خون است و اساس كار برپایه اندازه‌گیری و برآورد دقیق فشارخون هر فرد است و تشخیص پرفشاری خون به آن بستگی دارد. با برآورد نادرست مقادیر فشارخون، عده‌ای از بیماران مبتلا به پرفشاری خون در زمره‌ افراد طبیعی و عده‌ای از افراد سالم به عنوان بیمار شناسایی و تحت درمان عوارض ناشی از آن قرار می‌گیرند.

تعریف فشارخون

برای اینكه خون در شریان‌های اعضای بدن جاری شود و مواد غذایی را به اعضای مختلف بدن برساند نیاز به نیرویی دارد كه خون را به گردش درآورد این نیرو فشار خون است و مولد آن قلب است. قلب به‌طور مداوم خون را به داخل شریانی به نام آئورت و شاخه‌های آن كه مسئول رساندن اكسیژن و مواد غذایی به اعضای بدن هستند پمپ می‌كند.

 فشارخون به دو عامل بستگی دارد یكی برون‌ده قلب یعنی مقدار خونی كه در هر دقیقه به وسیله قلب به درون شریان آئورت پمپ می‌شود و عامل دیگر مقاومت رگ است یعنی مقاومتی كه بر سر راه خروج خون از قلب در رگها وجود دارد. با تغییر برون‌ده قلب یا مقاومت رگ، مقدار فشارخون تغییر می‌كند. از آن جا كه پمپ كردن خون توسط قلب به داخل شریان‌ها نبض‌دار است فشارخون بین دو سطح حداكثر و حداقل در نوسان است.

در زمانی كه قلب منقبض می‌شود خون وارد شریان‌ها می‌شود و فشارخون به حداكثر مقدار خود می‌رسد كه به آن فشارخون سیستول می‌گویند و در زمان استراحت قلب كه خون وارد شریانها نمی‌شود با خروج تدریجی خون، فشارخون به حداقل مقدار خود می‌رسد كه به آن فشارخون دیاستول می‌گویند.